بخش هایی از ابتدای پروژه
سكوت خاك را مى شكنيم با رقص سرانگشتان اميد و ترانه را جاودانه مى كنيم در پيوند نگاه آب و خاك كه به اشتباه گل مى نامندش گل نيست بلكه سازى است كه بايد آن را نواخت و شنيد.
خاك در دسترس ترين عنصر طبيعت با آب حياتى ترين عنصر زندگانى درهم آميخته شد و اولين دل مشغولى هاى بشر را در دستان او شكل داد.
گل كه خاك ممزوج با آب است ماده ى اوليه ى سفالينه گرديد كه قابليت شكلپذيرى بينظيرى دارد. شايد بشر اولين تجربيات سازندگى خود را اينگونه كسب نمود. در ابتدا هنر سفالگرى براى ساخت اجسام و ظروف مورد نياز زندگانى و بعدها براى جلوه دادن به تخيلات ذهنى بشر به صورت هنرى ماندگار تبديل گرديد.
سفال به زبان ساده گلى را كه در اثر حرارت آب شيميايى خود را از دست داده باشد سفال مى نامند ، گل سفال تشكيل شده از خاك
رس و آب و رس مخلوطى از : آلومين ( AL2O3 ) ، سيليس ( Sio2) و آب مولكولى مى باشد. براى ساختن گل مناسب سفالگرى
ابتدا خاك را مى شويند يعنى اين كه ناخالصى هاى آن را جدا مى كنند، سپس دوغاب حاصل را در حوضچه هاى مخصوص مى ريزند
تا رطوبت آن به حد نصاب مصرف برسد ، سپس آن را به محل كارگاه حمل نموده و جهت جلوگيرى از خشك شدن آن را با
نايلون و يا مواد مشابه مى پوشانند . گل موجود با كمى ورز دادن آماده مصرف مى شود. براى ساختن قطعات با چرخ و يا ساخت كاشى هاى سفالين مقدار رطوبت لازم گل كمى متفاوت است . با كمى تجربه مى توان اين ميزان رطوبت را به درستى مورد استفاده قرار داد .
بعد ازساخت قطعه ابتدا بايد آن راخشك نمود و يا آب فيزيكى آن را جدا نمود.نبايد قطعات ساخته شده سفالين خيلى سريع خشك شوند دراين صورت دچارشكستگى ويا تاب برداشتن مى شوند .
به همين منظور قطعات ساخته شده در محل هايى كه جريان هوا در آن جارى نباشد نگهدارى
مى شوند تا قطعه به تدريج و كامل خشك شود، سپپس آن رادرون كوره چيده وپختن آغازمى گردد
در صورتى كه قطعات سفال كامل خشك نشده باشند در اين مرحله نيز آسيب خواهند ديد.
حرارت كوره بايد به آرامى افزايش يابدتادرجه حرارت 500درجه سانتيگرادهيچگونه تغيير شيميايى
در خواص قطعات داخل كوره اتفاق نمي افتد به طورى كه اگر كوره راخاموش نموده و قطعات را از آن خارج كنيم مواد تشكيل دهنده رابه صورت گل مجددآ مورد بهره بردارى قرار دهيم ولى بعد از درجه حرارت تقريبى 550 (اين ميزان حرارت براي رسي ها متفاوت مى باشد) آب شيميايى قطعات ازدست رفته و كلا مواد تغيير حالت مى دهند به ترتيبى كه بعد از اين كليه خواص شيميايى محصول جديد متفاوت با مواداوليه خواهد بود.اكثر رسى هاى معادن طبيعي بجزدرموارد استثنايى بين درجه
حرارت 800 تا 1000 درجه سانتى گراد به پخت كامل مى رسند.
با تغيير نسبت مواد تشكيل دهنده رسى ها مى توان درجه حرارت پخت كامل را تاحدودى بالاوپايين برد وهمچنين رنگ هاى قرمز و
زرد نزديك به سفيد راتوليد نمود اين نوع بدنه هارابدنه هاى ارتن ور مى نامند كه دارايى درصد جذب آب زياد(حدود 5 درصد) مى باشند.
با تغيير مواد تشكيل دهنده رسى مى توان قطعات با كيفيت بهتر و درجه حرارت بالاتر مانند بدنه هاى استون ور ، پرسلان ، چينى
سخت توليد نمود كه موارد فوق در حال حاضر مورد بحث اين يادداشت نمى باشد.
در صورت نيازمى توان قطعات پخته شده كه به آن بيسكويت اطلاق مى شود رابه لعاب آغشته نمود ومجددا در كوره قرار دارد.
چيزي نيست جز پودر شيشه و اكسيد فلزات مختلف براي رنگ هاي گوناگون . مطالب فوق توضيح مختصري از روند توليد سفال بود
كه ارائه گرديد.
تاريخچه سفال و سراميک
تاريخچه سفال در ايران :
سفال يكى از مهم ترين و قديمى ترين دست ساخته هاى هنر بشرى است كه از آغاز كار سفالگرى تاكنون هم چنان پايدار مانده است. مردم سرزمين ايران به سبب موقعيت خاص جغرافيايى و قرار گرفتن بر سر راه شاهراه تمدن ها, نه تنها از نخستين سازندگان آثار سفالى بوده اند بلكه چيره دست ترين سازنده به شمار مى رفته اند. در ايران در چهار منطقه مسكونى, سفالگرى رواج داشته است: 1- منطقه غرب كوه هاى زاگرس نزديك كرمانشاهان 2- كرانه هاى جنوبى درياى خزر 3- شمال غرب اذربايجان 4- جنوب شرق ايران در حاشيه كوير و نواحى مركزى ايران نيز سفال هايى با قدمت هشت هزار ساله به چشم مي خورد. كهن ترين اشيائ سفالى بدست آمده در كاوش هاى باستانى ايران اثار مكشوفه از گنج دره تپه در استان كرمانشاه است كه به هزاره هشتم قبل از ميلاد بر مى گردد. همين طور مناطقى چون غترى در جنوب مازندران نزديكى بهشهر (هشتم قبل از ميلاد) و در مرحله دوم منطقه زاغه دردشت قزوين, چشمه على نزديك تهران و تپه سيلك كاشان.
سفال هاى مكشوفه از نقاط مذكور خشن و داراى مغز نرم است كه موادى مانند كاه خرد شده و سبزيجات ريز براى چسبندگى به مخلوط اوليه يعنى آب و خاك افزوده اند و چرخ سفالگرى هنوز مورد استفاده قرار نگرفته است و همين طور حرارت كوره قابل كنترل نبوده است و سفال كاملا سخت و يكرنگى بدست نمى آمده است و گاهى مغز به علت كمى درجه حرارت خاكسترى متمايل به سياه باقى مانده است ( هزاره ششم ق.م.).
مرحله بعد سفال سازى تكامل بيشترى مى يابد و و از شن نرم و پودر شن به همراه خاك استفاده مى كردند تا ظروفى با جداره بسيار ظريف و نازك بسازند. در اين دوره ساخت ظروف با كف مقعر و بدنه محدب آغاز شد. در هزاره ............
|